KOMOSA BIAŁA Chenopodium album
[ang: fat-hen (pigweed), fr: ansérine blanche, niem: weißer Gänsefuß]
Komosa biała zwana też lebiodą (nie mylić z łobodą - to inna roślina chociaż pokrewna i ma podobne zastosowanie) jest mącznisto owłosioną rośliną roczną wysokości 20-100 cm. Łodyga wzniesiona, pojedyncza. Liście podłużnie-rombowate prawie lancetowate. Kwitnie zielonkawobiało lub żółtawo od lipca do października. Kłębiki kwiatowe zebrane w nibykłosy lub wiechy. Okwiat pięciokrotny. Owoc stanowi drobny orzech z czarnymi nasionami.
Komosa biała jest pospolita w całym kraju. Rośnie na polach, śmietniskach i w ogrodach. Tam też można spotkać inne gatunki komosy: strzałkowatą i wonną (Chenopodium botrys) o podobnym zastosowaniu i wiele innych niejadalnych - żeby się nie pomylić - najlepiej po prostu posmakować (nie są trujące). Młode pędy i liście obfitują w białko, prowitaminę A, witaminę C (do 250 mg na 100 g). W czasie oblężenia Leningradu komosa ratowała ludzi przed głodem i szkorbutem. Można je przyrządzać jak szpinak. Posiekane dodaje się do zup, nadzienia, mielonych mięs, potraw ziemniaczanych. Moja babcia smażyła komosę na tłuszczu z dodatkiem tartej bułki lub kaszy gryczanej. Starsze liście muszą być co najmniej raz gotowane i odlane. Pożywne są również nasiona - mielono je na mąkę po całonocnym moczeniu i przepłukaniu.
Korzeń i ziele stosowane są w razie kaszlu i bronchitu a zewnętrznie na rany.
Komosa biała jest pospolita w całym kraju. Rośnie na polach, śmietniskach i w ogrodach. Tam też można spotkać inne gatunki komosy: strzałkowatą i wonną (Chenopodium botrys) o podobnym zastosowaniu i wiele innych niejadalnych - żeby się nie pomylić - najlepiej po prostu posmakować (nie są trujące). Młode pędy i liście obfitują w białko, prowitaminę A, witaminę C (do 250 mg na 100 g). W czasie oblężenia Leningradu komosa ratowała ludzi przed głodem i szkorbutem. Można je przyrządzać jak szpinak. Posiekane dodaje się do zup, nadzienia, mielonych mięs, potraw ziemniaczanych. Moja babcia smażyła komosę na tłuszczu z dodatkiem tartej bułki lub kaszy gryczanej. Starsze liście muszą być co najmniej raz gotowane i odlane. Pożywne są również nasiona - mielono je na mąkę po całonocnym moczeniu i przepłukaniu.
Korzeń i ziele stosowane są w razie kaszlu i bronchitu a zewnętrznie na rany.
KOMOSA STRZAŁKOWATA Chenopodium bonus-henricus
[ang: goosefoot (all-good), fr: ansérine Bon-Henri, niem: guter Heinrich]
Komosa strzałkowata (zwana też gęsią stopą lub mączyńcem) jest rośliną wieloletnią wysokości 20-60 cm, nieco lepką, z mączystym nalotem. Łodyga wzniesiona, prosta. Liście ma charakterystyczne: duże, trójkątnie-oszczepowate, zaostrzone, całobrzegie, faliste, długoogonkowe; liście szczytowe podługowato-lancetowate, krótkoogonkowe. Kłębki kwiatostanowe zebrane w krótkie kłosy, a następnie w gęste kłosokształtne kwiatostany. Kwiaty środkowe w kłębku 5-dzielne a brzeżne 3-4-dzielne. Kwitnie od maja do sierpnia. Owocem jest drobny orzech spłaszczony z boków.
Występuje często na przydrożach, rowach, śmietniskach i przychaciach. Zastosowanie kulinarne - jak komosa biała ale jedzono również obrane młode pędy, jak szparagi, odkopywane razem z częścią znajdującą się tuż pod ziemią.
Ziele stosowano jako środek antyseptyczny, korzeń - zewnętrznie w chronicznych wypryskach, wywar z liści - w grzybicy skóry owłosionej.